Araştırmalar | Çocuk ve Aile Çalışmaları Laboratuvarı

Araştırmalar

Güncel Araştırmalar

Ebeveynlikte Yansıtıcı İşlev

Bu araştırmada, ebeveynlerin yansıtıcı işlev becerilerinin çocukların psikolojik iyi oluşlarındaki rolünü incelemeyi amaçlıyoruz. Araştırmamız, bu ebeveyn becerisinin hangi özellikler üzerinden çocukların iyi oluşlarını desteklediğini anlamaya odaklanıyor.

Detaylı Bilgi

Annelerin Zihinsel Durumları Destekleyici Dili ile Çocukların Zihin Kuramı Becerisi Arasındaki İlişki

Zihin kuramı becerisi, kişinin somut bir şekilde görülmeyen düşünce ve niyet gibi zihin durumlarını, karşısındaki kişilere doğru bir şekilde atfetme yeteneğidir ve sosyal iletişim için temel unsurlardan biri olarak görülmektedir. Çocuklar ve yetişkinlerle yapılan çalışmalarda, zihin kuramı becerisinin karşıdaki bireyin grup aidiyetine göre farklılık gösterdiği bulunmuştur. Literatür, kişinin kendi iç grup üyelerinin zihin durumunu dış grup üyelerine göre daha doğru algıladığını göstermiştir. Bu performans farkı, dış gruba yönelik önyargı ve tehdit algısına bağlanmıştır. Araştırmamız, çocukların kendi iç grup ve dış grup üyelerinin zihin durumlarını anlamadaki performans farkının gelişimsel temellerini incelemeyi hedeflemiştir. Bu araştırmamızla annelerin iç gruba ve dış gruba yönelik zihinselleştirici dil kullanımını inceleyecek, ve çocukların iç grup ve dış gruba yönelik zihin kuramı becerileri ile ilişkisini araştıracağız.

Detaylı Bilgi

Tamamlanan Araştırmalar

Ebeveynlerin Söyledikleri Yalanların Çocukların Gelecekteki Psikososyal Davranışlarına Etkileri

Bu çalışma ebeveynlerin çocuklarının davranışlarını kontrol etmek ve şekillendirmek için söyledikleri, ufak, masum veya beyaz yalan olarak nitelendirilen yalanların çocukların gelecekteki uyum problemlerine etkisini araştırıyor. Çocuklarına dürüst olmayı öğütleyen ebeveynler, çocuklarının davranışlarını değiştirmek için masum kabul ettikleri yalanlara başvurduklarında bu yalanlar çocukların ilerideki yalan söyleme davranışlarını ve sosyal uyumlarını etkiliyor mu sorusunun cevabı bu çalışmada inceleniyor.

Detaylı Bilgi

Sosyal Kimlik ve Farklı Kültürel Gruplara Yönelik Algıların Zihin Kuramı ile İlişkisi

Zihin kuramı, başkalarının düşünce, istek, niyet gibi gözlemlenemeyen öznel zihin durumlarını onların somut davranışlarına bakarak doğru şekilde tahmin edebilme becerisidir. Bu projede okul çağı çocuklarının ve genç yetişkinlerin farklı kültürel gruplara mensup bireylerin zihin durumlarını anlama davranışları ve bu davranışlara etki eden sosyal kimlik, önyargı ve tehdit algısı gibi faktörler incelenmektedir. Bu çalışma kendi kültürel grubumuzdan olan bireylerin zihin durumlarını kendi kültürel grubumuzdan olmayanlara göre daha iyi anlıyor olabilir miyiz ve bunda kendi kültürel grubumuzdan olmayanlara yönelik hissettiğimiz önyargı ve tehditin etkisi var mıdır sorularına cevap arıyor.

Detaylı Bilgi

Okul öncesi dönemde sosyal yetkinlik, zihin kuramı ve yönetici işlevler

Bu proje zihin kuramı, yönetici işlevler, alıcı dil ve sosyal yetkinlik gelişimini erken çocukluk döneminde boylamsal olarak araştırmakta, bu becerilerin gelişim hızı ve formunda yetişme bağlamının rolünü incelemektedir. Çalışma, bu amaçla, Türkiye’deki düşük, orta ve yüksek sosyoekonomik düzeylerden gelen ve ebeveynleri tarafından büyütülen çocuklar ile en dezavantajlı bağlamlara doğan ve yetiştirme kurumlarında büyüyen çocuklara dair detaylı ve uzunlamasına bir değerlendirme yapmaktadır. Araştırma, yetiştirme kurumunda büyüyen çocukların, hangi gelişim alanlarında zorluk yaşadıklarını ortaya koymakta, önleyici ve iyileştirici müdahale programları için önemli bilgiler vermektedir.

Detaylı Bilgi

Çocuğun sosyal uyum ve sosyal bilgi işleme süreçlerine ebeveyn ve mizacın etkileri: Kültürler arası bir çalışma

Bu proje, okul öncesi dönemdeki çocukların sosyal gelişimi ve sosyal bilgi işleme becerilerini biyoekolojik model çerçevesinde, sosyokültürel bağlamı ana eksene alarak incelemektedir. Çocuğun sosyal olayları nasıl yorumladığı ve onlara nasıl anlam atfettiği ile ilgili olan sosyal bilgi işleme, çocuğun akran ilişkileri, içselleştirme ve dışsallaştırma davranışları ve olumlu sosyal davranış gibi sosyal gelişim alanlarıyla yakından ilişkilidir. Sosyal bilgi işleme ve sosyal uyum arasındaki bu ilişki, annelerin biliş ve davranışlarından hem doğrudan, hem de dolaylı olarak etkilenmektedir. Dahası, bu ilişki çocuğun doğuştan getirdiği temel özelliklerinden de etkilenmektedir. Çocuğun mizaç özellikleri, annenin biliş ve davranışlarını doğrudan etkileyebileceği gibi, öncelikle annenin esenlik ve stres düzeyini etkileyerek de annenin biliş ve davranışlarını dolaylı olarak şekillendirebilir. Ayrıca, annenin benlik kurgusu (self-construal), toplumsal ve dini değerleri ile çocuğun ebeveynlik davranışını ne kadar yaygın olarak algıladığı (normativeness) gibi sosyokültürel özellikler de bu süreçte etkilidir.

Detaylı Bilgi

Çocuklarda Ahlaki Muhakeme ve Empati Gelişimi

Bu proje, 3-12 yaş döneminde ahlaki muhakeme ve empati yeteneğinin gelişiminde etkili olan bireysel ve ailesel faktörleri incelemektedir.
Ahlaki muhakeme yeteneği, kişinin doğru ve yanlışı ayırt edebilmesi ve değerleri içselleştirmesi gibi davranışları içermektedir. Empati ise kişinin bir başkasının yaşadığı duyguların aynısını veya benzerini hissetmesidir. Ahlaki muhakeme yeteneğinin gelişimi okul öncesi dönemde başlar ve okul döneminde hızlanarak devam eder. Bu yeteneğin gelişiminde etkili olduğu düşünülen bazı özellikler çocukların empati, dil, yönetici işlevler, duyguları anlama ve zihin kuramı becerileri ile bazı mizaç özellikleridir. Ayrıca, ebeveynlerin bazı değer ve becerilerinin de (örneğin, empati, adalet duygusu, maneviyat) çocuğun ahlaki muhakeme yeteneğinin gelişiminde önemli olabileceğine inanılmaktadır. Bu çalışmada, ahlaki muhekeme yeteneğinin gelişiminde bu sözü edilen bireysel ve ailesel özelliklerin ne kadar ve ne yönde etkili olduğunu anlamayı hedefliyoruz.
Uluslararası nitelikte olan bu geniş kapsamlı bu çalışma, Chicago Üniversitesi’nden Jean Decety ve Toronto Üniversitesi’nden Kang Lee ile ortak yürütülmektedir.

Detaylı Bilgi

Annelerin sıcaklık gösterme ve katı olmaya dair bilişleri

Bu araştırmanın birincil amacı, Türkiye’deki annelerin çocuklara sıcaklık gösterme ve katı olma hakkındaki bilişlerini ve davranışlarını incelemektir. Sıcaklık ve katılık, ebeveynliğin temel boyutlarıdır. Ülkemizde pek çok araştırma, bu bellibaşlı ebeveynlik boyutlarını değerlendirmek için Batı’da geliştirilmiş ölçekleri kullanmaktadır. Bu yöntem, Türkiye’deki annenin çocuğa sıcak ve katı davranırken gösterdiği bazı tutumların gözden kaçmasına, ölçülmesi gereken temel bazı tutum ve davranışların ölçülememesine sebep olabilmektedir. Dahası, davranışların anlamı kültüre göre farklılık gösterebildiğinden, annenin belli bir davranışı sıcaklık gösterme veya katı davranma amacı ile yapıp yapmadığını bilmek önemlidir. Tüm bunlar, ebeveynlerin davranışları hakkındaki bilişsel teorilerini gösteren ebeveynlik etnoteorilerinin çalışılmasını gerektirir. Araştırmamızda, niceliksel ve niteliksel analiz yöntemleri kullanarak burada sözü edilen konulara dair bilgimizi artırmayı hedefliyoruz. Açık uçlu soruların yer aldığı derinlemesine görüşme yöntemini kullanarak, annelerin sıcaklık ve katı olma davranışlarını neden önemli gördüklerini, sıcaklık gösterdiklerinde ve katı olduklarında neler yaptıklarını ve bu davranışları hangi durumlarda gösterdiklerini daha iyi anlamayı hedefliyoruz. Sıcak ve katı tutumların, çocukların gelişimi üzerine olumlu ve olumsuz etkilerinin Batı’da yapılan araştırmaların bulgularına benzer şekilde olup olmadığını incelemek amacıyla bu davranışların çocuklardaki sosyal uyum ve davranış problemleri ile ilişkilerini de araştırıyoruz.

Detaylı Bilgi

“İdeal ebeveynlik” olgusunun kavramsallaştırılmasına dair inceleme

Bir toplumdaki anne-babaların ve çocuklar ile çalışan klinik psikolog ve psikolojik danışmanların (klinisyenlerin), çocuk yetiştirmenin ideal olarak nasıl olması gerektiğine dair anlayışları, o toplumdaki ebeveynlik etnoteorilerine ve çocuğun gelişimiyle ilgili süreçlere dair bilgi vericidir. Bu projede, “ideal ebeveynlik” olgusunun anneler (çocuğun gelişiminde doğrudan etkiye sahip ebeveyn) ve ebeveyn-çocuk ilişkisi üzerine çalışan klinisyenler (çocuğun gelişiminde dolaylı ama önemli etkisi olabilen uzman) tarafından nasıl kavramsallaştırıldığı, bu kavramsallaştırmaların kültürle ilişkisi incelenmektedir. Araştırma, ideal ebeveynlik olgusunu, toplulukçu ve bireyci toplumlar olarak tanımlanan Türkiye ve Hollanda’daki anneler ve klinisyenlerde incelemekte, ebeveynlik etnoteorilerinde eğitim ve dini inanışların rolünü ele almaktadır. Proje, Hollanda’da Leiden Üniversitesi’nden Judi Mesman ile ortak yürütülmektedir. Projenin veri toplama aşaması 2012 yılı içinde tamamlanmış, toplamda 150 anne ve 98 klinisyen ile görüşme yapılmıştır. Araştırmanın veri analizi süreci devam etmektedir.

Detaylı Bilgi

Otizmli çocukların sosyal davranışlarında bilişsel temsil ve iletişim becerilerinin rolü

Zihin kuramının da temelini oluşturan görme-bilme (see-know) becerisi önemli bir bilişsel temsildir ve dil gelişimi ile yakından ilişkilidir. Bilişsel temsil ve dil becerileri sosyal yetkinlik gelişiminde önemli role sahiptir. Otizm, tüm bu alanlarda büyük güçlüklerin gözlemlendiği bir bozukluktur. Otizmli çocuklarda çok çalışılmamış olan alanlardan biri, başkalarının üşüme, acıkma, acı gibi içsel durumlarını anlamaya dair bilişsel temsildir. Bu proje, otizm spektrum tanısı almış çocuklarda görme-bilme ile içsel durumları temsil becerisini, sözel ve sözel olmayan iletişim becerilerini bir arada ele almakta, bu becerilerin sosyal yetkinlikteki rollerini incelemektedir. Araştırma, otizmli çocukların sosyal yetkinliği ile ilişkili olan temsil becerilerini spesifik olarak anlamayı, böylelikle iyileştirici müdahale programları için yararlı bilgiler ortaya koymayı hedeflemektedir.

Detaylı Bilgi

Fiziksel engeli olan çocuklarda sosyal gelişim

Bu projede, kronik ortopedik engeli olan çocukların sosyal gelişimleri incelenmektedir. Kronik ortopedik engel, çocuğun mizaç gibi içsel özelliklerini ve aile içi süreçleri olumsuz etkileyerek sosyal yetkinlik gelişimi için dezavantajlı bir ortam oluşumuna katkı yapabilmektedir. Sosyal yetkinliğe etki eden unsurları ortaya çıkarmak, kişi ve çevre odaklı önleyici ve iyileştirici müdahale programlarının içeriklerinin geliştirilmesi için önemlidir. Bu amaçla, ortopedik engelin şiddeti, doğumsal veya edinsel oluşu, tedavi süreçleri (çok sayıda ameliyat gibi travmatik deneyimler), annenin aldığı aile içi ve dışı destek, stres, fiziksel ve duygusal esenliği gibi unsurlar projemizde incelenmektedir. Araştırma, pekçok farklı ilden ve sosyoekonomik düzeyden gelen, kent ve kır kökenli ortopedik engeli olan 105 çocuk ve annelerini içermektedir.

Detaylı Bilgi

Türkiye’deki Ergenlerin Normal Saldırganlık Algıları

İlişkisel saldırganlık,amacı ilişkileri yönlendirmek ve onlara zarar vermek olan davranışlar kümesi olarak tanımlanabilir. Bu tür saldırganlık tanımlanmadan önce, saldırganlık erkeklere özgü bir davranış biçimi olarak algılanırken, ilişkisel saldırganlık davranışları daha önce araştırma konusu olmayan bir dizi davranış biçimini (arkasından konuşmak, arkadaşları ile arasını bozma gibi) ve özellikle daha öncesinde saldırgan davranışlar sergilemediği düşünülen okul çağındaki genç kızların aralarındaki ilişkinin daha iyi incelenmesine yardımcı olmuştur. Daha önce yurtdışında da gerçekleştirilen, saldırganlığın belirli çeşitlerini tanımlamaya çalışan araştırmamız Türkiye'de 12-18 yaşları arasındaki gençlere uygulanan 4 soruluk bir anket ile veri toplamıştır. Eş zamanlı olarak Amerika Birleşik Devletleri'nde de Dr. David A. Nelson tarafından yürütülen çalışma ile Türk gençlerine ait veriler karşılaştırılarak saldırganlık çeşitlerinin üzerinde kültürün ve cinsiyetin rolü araştırılmaktadır.

Detaylı Bilgi

Engelsiz Hayat Projesi

Koç Üniversitesi Psikoloji Bölümü'ne bağlı olan Çocuk Aile Çalışmaları Laboratuvarı'nda, Engelsiz Hayat Dayanışma Derneği işbirliği ile sonradan oluşmuş ortopedik engeli olan bireylerin aile ilişkileri ile engellilik süreçlerini inceleyen kapsamlı bir çalışma yapıyoruz. Bu çalışmada ortopedik engellilik ve aile-birey ilişkisi arasındaki bağlantıları inceliyoruz ve size ``Engelsiz Yarınlar için Daha Çok Bilgi!`` diyoruz.

Detaylı Bilgi